Słoneczna monstrancja. Herb miasta Busko-Zdrój.

O herb miasta Busko-Zdrój toczą się spory. Dziś jest to miejscowość uzdrowiskowa, reklamująca się jako najbardziej słoneczny zdrój w Polsce, więc powszechnie godło z herbu kojarzy się ludziom ze słońcem, jednak najpewniej jest to wyobrażenie monstrancji, które przez wieki wyewoluowało w słońce. Skąd takie przypuszczenie?

Po pierwsze miejscowością zdrojową Busko zaczęło się stawać dopiero w XIX wieku, zaś początki osadnictwa sięgają już XII wieku. W 1185 r. rycerz Dersław, właściciel okolicznych terenów, sprowadził zakon norbertanek, do którego Busko należało od 1241 r. aż do 1819 r. W 1287 r. norbertanki wystarały się u księcia Leszka Czarnego o nadanie dla Buska praw miejskich. I choć najstarszy zachowany wizerunek herbu to pieczęć rady miejskiej Buska, która została odciśnięta na dokumencie z 1517 roku, to zapewne już o wiele wcześniej musiano wystarać się o miejską pieczęć. Jakie godło mogło zatem trafić na pieczęć miasta, którego właścicielem był zakon norbertanek? Założycielem tego zakonu był św. Norbert z Xanten, który w ikonografii przedstawiany jest najczęściej z … monstrancją. Gdy przyjrzymy się typowym monstrancjom zobaczymy, że najczęściej mają one kształt promieni słonecznych. Właśnie dlatego najprawdopodobniej od samego początku do buskiego herbu trafiło wyobrażenie monstrancji z białą hostią pośrodku. Przez wieki zmieniała się jedynie liczba promieni (początkowo 12, potem 8, a następnie 16).

obraz św. Norberta z klasztoru w Krakowie

ornament z kościoła Niepokalango Poczęcia NMP w Busku, fot. Jarosław Kruk

Dziś w statucie gminy Busko-Zdrój widnieje zapis, że herbem gminy jest „wizerunek słońca z 16 promieniami w kolorze żółtym na czerwonej tarczy”, jednak nie można mieć wątpliwości, że jest to interpretacja współczesna, nie zaś historyczna. Niemniej jest ona o wiele mniej kontrowersyjna niż to co w 2019 roku przedstawił niejaki Robert Szafraniec, podający się za przewodniczącego NSZZ Rolników Indywidualnych Solidarność. Według niego bowiem herb miasta jest bluźnierstwem i znieważa Najświętszy Sakrament. Ma to być bowiem symbol masoński, którym posługiwali się tzw. iluminaci. Pan Szafraniec uzasadniał to w ten sposób: „Herb miasta Busko – Zdrój to czerwona tarcza, a w niej słonce z ośmioma promieniami falistymi i ośmioma promieniami ostrych trójkątów, a w środku słońca biały okrąg przypominający hostię. Są to symbole starożytnych wierzeń z okresu Tutenchamona III – Bóstwo Słońca. Zgodnie z odkryciami archeologicznymi starożytnej Asyrii i Egiptu promienie faliste słońca oznaczają łono kobiety, a konkretnie macicę bogini Izydy, zaś trójkąty ostre oznaczają narząd płciowy, męski penis boga Ozyrysa”. Od autora tej opinii odciął się NSZZ RI, zaś władze miasta uznały za stosowne w ogóle jej nie komentować.